Je bent een werknemer als je een arbeidsovereenkomst afsluit met je opdrachtgever.
Bij culturele activiteiten - zoals een optreden of een creatieopdracht - kan je in dienst gaan van een opdrachtgever.
Je maakt met je opdrachtgever afspraken rond hoe je wil samenwerken. In ruil voor je prestatie krijg je een loon uitbetaald via je werkgever.
Is er sprake van gezag in de relatie tussen jou en je opdrachtgever, dan is de keuze voor een arbeidsovereenkomst logisch of noodzakelijk. Rechtstreeks in dienst gaan is in België de regel, tenzij je in aanmerking komt voor een uitzondering.
Vergoedingen en inkomsten
Een arbeidsovereenkomst verbindt jou en je opdrachtgever op een rechtstreekse manier. De werkgever betaalt het loon, doet alle noodzakelijke inhoudingen en voorziet alle extra’s. Meestal wordt een werkgever bijgestaan door een sociaal secretariaat.
De arbeidsovereenkomst kan verschillende vormen aannemen: een overeenkomst van bepaalde duur, onbepaalde duur, voltijds of deeltijds, bepaald werk, …
De werkgever is je eerste aanspreekpunt bij vragen over je loon.
Basisvergoeding / -inkomst
Werknemers die rechtstreeks in dienst gaan vinden hun rechten zoals minimumlonen, maaltijdcheques, eindejaarspremies, overuren, … deels terug in collectieve arbeidsovereenkomsten. Deze overeenkomsten tussen werknemers en werkgevers worden per sector afgesloten in paritaire comités.
In de cultuursector zijn de belangrijkste PC304 (podiumkunsten & muziek), PC227 (audiovisueel), PC303 (film) en PC329 (sociocultureel). Je kan de toepasselijke cao's via volgende websites raadplegen:
- PC 304 (podiumkunsten en muziek) via het Sociaal Fonds Podiumkunsten
- PC 227 (audiovisueel) via Mediarte
- PC 303 (film) via Mediarte
- PC 329 (sociocultureel) via Sociare
Sociale bijdragen
In het werknemersstelsel dragen zowel de werknemer als de werkgever via sociale bijdragen bij aan de sociale zekerheid. De bevoegde overheidsdienst in België is de RSZ.
Je werkgever is verantwoordelijk voor de inhouding van sociale bijdragen op je loon en de doorstorting ervan. De bijdrage aan de RSZ bestaat uit een minimumbijdrage van 25% (32% in de private non-profit) bovenop het brutoloon ten laste van de werkgever en een bijdrage van 13,07% van het brutoloon ten laste de werknemer.
Voor kunstenaars worden de bijdragen aan de RSZ berekend op het brutoloon x 108 %. Werkgevers kunnen genieten van een vermindering van de werkgeversbijdragen (doelgroepvermindering kunstenaars, verminderingen in het kader van eerste, tweede, derde, … aanwerving).
In ruil krijgt je als werknemer een klassieke opbouw in de sociale zekerheid: het gaat dan om pensioen, bescherming in geval van werkloosheid, arbeidsongevallenverzekering, beroepsziekteverzekering, geneeskundige verzorging, gezinsbijslag, ziekte- en invaliditeitsverzekering, jaarlijkse vakantie, moederschapsuitkeringen, …
Gezag
Om een arbeidsovereenkomst af te sluiten, heb je nood aan de uitoefening van gezag in relatie met je werkgever.
‘Gezag’ is de mogelijkheid tot ‘leiding en toezicht’: leiding over de organisatie van het werk en van de werktijd en de mogelijkheid om hiërarchische controle uit te oefenen. De werkgever hoeft dit gezag niet voortdurend uit te oefenen. Het volstaat dat die de mogelijkheid heeft.
Of er sprake is van ‘gezag’ is een feitenkwestie die geval per geval door de rechter, of eventueel voorafgaand door de Commissie ter regeling van de Arbeidsrelatie, wordt beoordeeld.
Volgens de arbeidsrelatiewet kunnen partijen kiezen of ze werken in een relatie werkgever-werknemer of opdrachtgever–zelfstandige. Deze keuze moet bevestigd worden in de concrete manier waarop het werk wordt uitgevoerd. Bij controle of conflict, kijkt men in eerste instantie naar de kwalificatie door de partijen, daarna of de realiteit hierin past. Wanneer de realiteit onverenigbaar is met de gemaakte keuze, loop je de kans om gekwalificeerd te worden als een ‘schijnwerknemer’ of ‘schijnzelfstandige’.
Arbeidsrecht
Als werknemer ben je beschermd door het arbeidsrecht. Het arbeidsrecht omvat regels over minimumlonen, arbeidsduur, ontslag, welzijn op het werk enz. Daarnaast kan je ook beroep doen op regels vastgelegd in cao’s (collectieve arbeidsovereenkomsten), die per sector afgesloten worden in paritaire comités, zoals PC304 (podiumkunsten & muziek), PC227 (audiovisueel), PC303 (film) en PC329 (sociocultureel).
Arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd of voor een bepaald werk
In tegenstelling tot arbeidsovereenkomsten voor onbepaalde tijd, die mondeling afgesloten kunnen worden (hoewel dat niet aan te raden is), moeten arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd of voor een bepaald werk steeds schriftelijk zijn.
Wanneer verschillende arbeidsovereenkomsten voor een bepaalde tijd of voor een bepaald werk elkaar opvolgen, ontstaat een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Tenzij de opeenvolging het gevolg is van de keuze van de werknemer, of gerechtvaardigd is door de aard van het werk (bijvoorbeeld in de culturele sector).
Voorbeeld
Een podiumkunstenaar krijgt voor een creatieperiode bij een theatergezelschap een contract voor 3 maanden.
Een communicatiemedewerker krijgt bij een steunpunt voor de erfgoedsector een contract van onbepaalde duur.
Administratieve verplichtingen
De werkgever heeft verschillende administratieve verplichtingen. Je kan ze terugvinden onder 'Formaliteiten tussen werkgever en werknemer'.
Als je professioneel aan de slag wil in de cultuursector zijn er verschillende manieren om je te laten vergoeden. In dit webinar overlopen we de pro's en contra's van al die opties: