Gebruik maken van Artikel 1 bis als werknemer

Ben je een kunstwerker die af en toe autonoom werkt? Er bestaat een bijzondere regel waarop je beroep kan doen: artikel 1bis RSZ-wet. 

Bij werk in opdracht  kan het dat je geen arbeidsovereenkomst kan afsluiten omdat er geen sprake is van gezag in de relatie met je opdrachtgever. In principe doe je dat werk dan als zelfstandige. Maar door de 1bis-regeling ben je voor de sociale zekerheid nog steeds een werknemer op voorwaarde dat: 

• De geleverde prestaties en/of geproduceerde werken artistieke, technisch-artistieke of ondersteunend-artistieke activiteiten als kunstwerker zijn
• In opdracht van een natuurlijk persoon of een rechtspersoon (geen familie)
• Tegen betaling van een loon (geen kostenvergoeding) 
• Je beschikt over een kunstwerkattest (gewoon, plus of starter)

Door het ontbreken van gezag is het statuut als zelfstandige ook een alternatief. In dat geval bouw je sociale bescherming op als zelfstandige.

Waarom een bijzondere regeling voor werken via 1bis?

Enkel wie een arbeidsovereenkomst heeft met een opdrachtgever kan onder het sociaal zekerheidsstelsel van de werknemers vallen.

Het bestaan van een arbeidsovereenkomst is dus noodzakelijk om sociale rechten als werknemer op te bouwen.

Een arbeidsovereenkomst bestaat steeds uit 3 elementen: een opdracht, een loon en gezag. Het element 'gezag' ontbreekt vaak bij autonome cultuurwerkers en zelfstandigen. Denk maar aan de vraag om een beeldend kunstwerk te maken of een scenario te schrijven. Je opdrachtgever controleert niet echt wanneer en hoe je die opdracht uitvoert. Er is dus geen gezag in relatie met je opdrachtgever.

Dit heeft tot gevolg dat autonome cultuurwerkers niet via een arbeidsovereenkomst mogen werken, en bijgevolg geen sociale rechten opbouwen als werknemer. Soms verkiest een autonome cultuurwerker om toch sociale rechten als werknemer op te bouwen. De opbouw van sociale rechten als werknemer is noodzakelijk om een kunstwerkuitkering aan te vragen. Via een 1bis-overeenkomst kan een autonome kunstwerker die sociale rechten opbouwen.

Je kiest samen met je opdrachtgever vrij hoe je samenwerkt. Voor professioneel werk kan dit in een relatie werkgever-werknemer, opdrachtgever–zelfstandige of via 1bis. De keuze van de samenwerking stemt overeen met de manier waarop je het werk uitvoert. Bij controle kijkt de inspectie eerst naar de kwalificatie die je hebt gekozen, daarna of de realiteit hierin past. 

Is er geen of net wel gezag en verandert dit de relatie die je samen met de opdrachtgever had gekozen? Dan loop je het risico om gekwalificeerd te worden als een ‘schijnwerknemer’ of ‘schijnzelfstandige’, een vorm van sociale fraude.

1bis is een gelijkstelling aan het sociale zekerheidsrecht voor werknemers, niet het arbeidsrecht en alles dat daaruit voortvloeit.

Basisvergoeding / -inkomst  

In het werknemersstelsel betalen zowel de werknemers als de werkgevers bijdragen aan de RSZ. Het is je werkgever die verantwoordelijk is voor de inhouding van de sociale bijdragen op je loon als werknemer en de doorstorting ervan.

De bijdrage aan de RSZ bestaat uit een minimumbijdrage van 25% bovenop het brutoloon ten laste van je werkgever en een bijdrage van 13,07% van het brutoloon ten laste van de werknemer. 

Bij werken via de 1bis-regeling worden dezelfde bijdragen aan de RSZ betaald en krijg je als kunstwerker een opbouw in de sociale zekerheid van de werknemer. 

Het gaat  om pensioen, werkloosheid (waaronder de kunstwerkuitkering), arbeidsongevallenverzekering, beroepsziekteverzekering, geneeskundige verzorging, gezinsbijslag, ziekte- en invaliditeitsverzekering, jaarlijkse vakantie, moederschapsuitkeringen, …  

Als 1bis-kunstwerker heb je geen recht op de beschermingen uit het arbeidsrecht: dit houdt onder andere minimumlonen en alle andere beschermingen/voordelen voorzien via het arbeidsrecht (of bijvoorbeeld CAO’s) in. Denk aan de eindejaarspremie, maaltijdcheques maar ook opzegtermijnen, verbrekingsvergoedingen, …  

Je opdrachtgever dient zich bij de RSZ te identificeren als werkgever en ofwel zelf, ofwel via een sociaal secretariaat de nodige inhoudingen en stortingen in te houden op je vergoeding. 

Wil je als opdrachtgever weten wat je moet doen, klik dan hier. 

Wanneer je ervoor kiest om bij afwezigheid van gezag toch te werken als werknemer via 1bis, dan vraag je eerst een kunstwerkattest (gewoon, plus of starter) aan via de Kunstwerkcommissie. 

Het kunstwerkattest bevestigt de professionele artistieke aard van je prestaties en maakt het mogelijk om ook bij afwezigheid van een arbeidsovereenkomst te werken als werknemer. 

Werken via 1bis is één van de voordeelregels van een kunstwerkattest. Attest ontvangen? Dan kan je ervoor kiezen om bij autonoom werk te werken via 1bis.

Bij een dergelijke opdracht schrijft de opdrachtgever je vervolgens in als werknemer (eventueel via een sociaal secretariaat).  

Ga aan de slag bij de opmaak van een 1bis-overeenkomst met onze checklist:

In het webinar over 'Een kunstwerkattest via de Kunstwerkcommissie: hoe werkt dat?' overlopen we wat het betekent om te werken via 1bis :

Als je professioneel aan de slag wil in de cultuursector zijn er verschillende manieren om je te laten vergoeden. In dit webinar overlopen we de pro's en contra's van al die opties: