Ben je in België zelfstandige en lever je een goed of verricht je een dienst in een ander EU-land?

Je werkt als zelfstandige en moet factureren aan een opdrachtgever in het buitenland. Je bent blij met de opdracht, je hebt die aanvaard, maar hoe zit het met de facturatie? 

In dit artikel kijken we kort naar de regels met betrekking tot 'intracommunautaire verwerving' om zo een antwoord te kunnen bieden op de vraag: 'Wat moet ik doen als Belgisch belastingplichtige cultuurwerker die een factuur uitschrijft aan een klant in de EU?'

Gaat het om een belastbare handeling?

Wanneer je bezig bent als cultuurwerker is het natuurlijk ook belangrijk om af te vragen of datgene wat je doet, wel om een belastbare handeling gaat.

Voor jou is het vooral belangrijk om te kijken naar de intracommunautaire verwerving. 

Onder een intracommunautaire levering gaat het om: het vervoer of de verzending van goederen van één lidstaat van de Europese Gemeenschap naar een andere lidstaat van de Europese Gemeenschap.  

Het gaat dus om een transactie tussen verschillende btw-plichtige (beide gevestigd in een andere lidstaat), waarbij het goed wordt vervoerd door de verkoper of de afnemer. De levering vindt plaats in de lidstaat welke het btw-nummer heeft toegekend aan de ontvanger.

Bijvoorbeeld: een Belgische btw-plichtige kunstenaar verkoopt zijn werk en verzendt het naar een galerij in Frankrijk. Frankrijk is de plaats van levering.

Waar vindt de handeling plaats?

Situatie: je verkoopt een goed of verricht een dienst als Belgische btw-plichtige.  

1. Levering van goederen

De plaatsbepaling van de belastbare handeling is zeer belangrijk, aangezien de btw maar verschuldigd kan zijn in het land waar de handeling plaatsvindt.   

In principe kan men stellen dat wanneer het goed niet wordt verzonden of vervoerd, de plaats van levering aangemerkt wordt als de plaats waar het goed ter beschikking wordt gesteld.   

Bijvoorbeeld: je verkoopt designstoelen vanuit je Belgisch atelier en de koper komt de stoel ophalen. De plaats van levering is België. Je stelt een factuur op met Belgische btw. In dit geval kijkt men naar de plaats van levering. Daar waar het goed zich bevindt op het tijdstip van de levering.   

Uitzonderingen:

Er bestaan op deze algemene regel een reeks uitzonderingen. We zullen de voornaamste voorbeelden uit onze sector vermelden: 

  1. Levering met vervoer
     
    • Algemene regel

      Wanneer het verkochte goed wordt verzonden of vervoerd, dan vindt de levering plaats waar het goed zich bevindt op het tijdstip van vertrek van verzending of vervoer (art. 14§2, lid1,1° WBTW).

      Bijvoorbeeld: een beeldende kunstenaar maakt een installatie in zijn werkruimte in Gent. Deze installatie wordt verkocht aan een Nederlander. De Nederlandse particulier haalt de installatie op in Gent. De levering van plaats is België. 

      Of bijvoorbeeld: een beeldende kunstenaar maakt een installatie in zijn werkruimte in Gent. Deze installatie wordt verkocht aan een Nederlander. Er is afgesproken dat de Belgische kunstenaar de installatie naar Rotterdam vervoert. Ook in dit geval heeft de levering in België plaatsgevonden. 

    • Intracommunautaire levering 

      Bij een intracommunautaire levering kan de cultuurwerker factureren zonder btw. Dit kan enkel wanneer de aankoper een btw-plichtige is en een buitenlands btw-nummer opgeeft. Op dat moment wordt de btw verlegd.  

      Het gaat dus om een transactie tussen verschillende btw-plichtige (beide gevestigd in een andere lidstaat), waarbij het goed wordt vervoerd door de verkoper of de afnemer. De levering vindt plaats in de lidstaat welke het btw-nummer heeft toegekend aan de ontvanger.  

      Bijvoorbeeld: een Belgische btw-plichtige kunstenaar verkoopt keramiek en verzendt zijn vazen en tegels naar een handelaar in Italië. Italië is de plaats van levering. Italiaanse btw is verschuldigd.  

      → De Belgische verkoper hanteert de specifieke vermelding op zijn factuur opnemen, namelijk: “Intracommunautaire levering, vrijgesteld van btw. Art. 39bis, 1° W.btw.”  

  2. Goed wordt door de leverancier geïnstalleerd of gemonteerd

    Wanneer er tussen de partijen wordt afgesproken dat de cultuurwerker zelf of voor zijn rekening het goed monteert of laat installeren bij de koper, dan is de plaats van levering, de plaats waar de montage of installatie gebeurt. 

    Bijvoorbeeld: een Belgische eenmanszaak maakt touweninstallaties in de circussector. De Belgische eenmanszaak monteert de touweninstallatie in Luxemburg. Op deze levering is Luxemburgse btw verschuldigd. 

  3. Verkoop op afstand 

    Het gaat hierom handelingen waarbij de verkochte goederen worden verzonden of vervoerd, door de verkoper of voor zijn rekening, uit een andere lidstaat dan die van aankomst, naar de afnemer die in het land van bestemming niet belastingplichtige is voor IC-verwerving. 

    Indien de verkoop op afstand voldoet aan de voorwaarden, dan zal de plaats van levering, de plaats waar de goederen zich bevinden op het tijdstip van aankomst van de verzending of het vervoer naar de afnemer. 

    De leverancier stelt belastbare handelingen binnen de lidstaat van aankomst en is in principe btw verschuldigd op al zijn leveringen die onder de bijzondere regeling vallen. Dit betekent dat de leverancier in het land van aankomst in het bezit moet zijn van een btw-nummer of kan werken met een aansprakelijke vertegenwoordiger. 

    Er geldt hiervoor een afwijking indien het totaalbedrag van de levering van de Belgische ondernemer onder een welbepaalde drempel blijft. Per lidstaat is er een afwijkende drempel.

2. Verrichten van diensten

Voor diensten geldt de hoofdregel: diensten moeten worden belast op de plaats waar zij daadwerkelijk worden verbruikt. Hier gelden een tal van uitzonderingen op.   

Sinds 2010 wordt er onderscheid gemaakt in functie van de hoedanigheid van de ontvanger van de dienst: is de ontvanger al dan niet een btw-plichtige?

  • Voor de diensten verricht voor btw-plichten (B2B-handelingen): de plaats van dienst is daar waar de ontvanger van de dienst is gevestigd.
  • Voor diensten verricht voor niet btw-plichtige (B2C-handelingen): de plaats van dienst is daar waar de dienstverrichter de zetel van zijn economische activiteit heeft gevestigd.   

2.1 Waar is de btw verschuldigd als je een dienst levert aan een btw-plichtige (B2B)?  

Voor de B2B verrichting valt men terug op de algemene regel: de plaats waar de ontvanger van de dienst is gevestigd, wordt als plaats van de dienst aangemerkt.   

In principe gaat het om de plaats waar de maatschappelijke zetel is gevestigd of zijn woonplaats.  

Bijvoorbeeld: de diensten verricht door een Belgische etalagist worden beschouwd als de uitvoering van een contract van een werk. Als de etalagist een factuur opstelt voor een winkel in Spanje, is de plaats van de dienst waar de ontvanger gevestigd is. Er is dus Spaanse btw verschuldigd.  

Uitzonderingen:

  1. Diensten met betrekking tot onroerende diensten 

    Diensten die verband houden met een onroerend goed, vinden plaats daar waar het goed is gelegen (art. 21§3, 1° WBTW).

    Bijvoorbeeld: een Belgische kunstenaar wordt gevraagd om een muurschildering in een restaurant in Italië te maken. De dienst vindt plaats in Italië, de Italiaanse btw-wetgeving is van toepassing.  

    → Op de factuur vermeldt de Belgische kunstenaar: “vrijstelling van Belgische btw op basis van artikel 21 § 3, 3° WBTW of artikel 47 BTW-Richtlijn, Italiaanse btw te voldoen door medecontractant". De btw zal worden voldaan door het Italiaanse restaurant.   

  2. Culturele, artistieke, sportieve, wetenschappelijke, educatieve, vermakelijkheids- of soortgelijke evenementen 

    Het moet gaan om diensten die bestaan uit het verlenen van toegang tot culturele, artistieke, wetenschappelijke, sportieve, onderwijs- en vermakelijkheidsactiviteiten (art. 21§3, 2° WBTW).

    De toegang tot een evenement houdt de toelating in om, in ruil voor een biljet of tegen betaling, de plaats binnen te gaan waar het evenement zich plaatsheeft en het bij te wonen (art. 32 uitvoeringsverordening (EU) nr. 282/2011, 15 maart 2011).

  3. Andere afwijkingen die opgenomen zijn in art. 21§3 WBTW

    • Goederenvervoer: de plaats waar de afnemer gevestigd is.   

    • Personenvervoer: de plaats waar het vervoer wordt verricht. 

    • Restaurant en catering: daar waar de dienst materieel worden verricht. 

    • Korte termijnverhuur van een vervoermiddel: daar waar het vervoersmiddel daadwerkelijk ter beschikking wordt gesteld van de ontvanger. Daar waar men fysiek het voertuig in bezit neemt. 

2.2 Waar is de btw verschuldigd als je een dienst levert aan een niet-btw-plichtige (B2C)?  

Volgens de algemene regel is btw verschuldigd in het land waar de dienstverrichter gevestigd is.   

Worden deze diensten evenwel verricht vanuit een andere vaste inrichting dan waar je jouw zetel van economische activiteit is gevestigd, dan geldt de plaats van de dienst waar deze vaste inrichting zich bevindt. 

Uitzonderingen:

  1. Werken in onroerende staat 

    Diensten die verband houden met een onroerend goed, vinden plaats waar het onroerend goed is gelegen. Zo kan je denken aan: muurschilderingen, plaatsen van glasramen, restauratie van onroerende goederen enzovoort.  

    Bijvoorbeeld: een Belgische kunstenaar wordt gevraagd om een muurschildering in een privéwoning in Italië te maken. De dienst vindt plaats in Italië, de Italiaanse btw-wetgeving is van toepassing.  

    → Op de factuur vermeldt de Belgische kunstenaar “vrijstelling van Belgische btw op basis van artikel 21bis § 2,5° Italiaanse btw van toepassing”.  

    → De Belgische kunstenaar moet zich registreren in Italië als btw-plichtige. Hij kan zich ook laten vertegenwoordigen door een fiscaal vertegenwoordiger in Italië.  

  2. Culturele, artistieke, wetenschappelijke, sportieve, onderwijs-en vermakelijkheidsactiviteiten 

    De diensten van uitvoerende artiesten voor schouwspelen en concerten én de diensten van organisatoren van dergelijke evenementen en het verstrekken van onderwijs, vinden plaats in het land waar de dienst of het evenement materieel wordt verricht.  

    Die uitzondering heeft onder andere betrekking op de volgende diensten:  
    • toegang tot en het gebruik van inrichtingen voor cultuur; 
    • overeenkomst waarbij de exploitant van een inrichting voor cultuur of vermaak het geheel van zijn inrichting ter beschikking stelt aan een andere persoon; 
    • diensten van acteurs en muzikanten die optreden of hun medewerking verlenen bij de uitvoering van het schouwspel, het concert of de vermakelijkheid; 
    • verstrekken van onderwijs;
    • toegang tot musea en tentoonstellingszalen.  

    De regel van de plaatsbepaling geldt ook voor diensten die in samenhang met de bedoelde evenementen worden verricht (zoals diensten van grimeurs, toneelmachinisten, souffleurs, geluidstechnici) en voor onderwijsprestaties.   

    Alle personen die noodzakelijke diensten leveren om het betreffende evenement te realiseren, vallen onder de toepassing van de regel voor de plaatsbepaling.  

    Bijvoorbeeld: een Belgische muzikant geeft een concert in Frankrijk voor een Franse niet btw-plichtige organisator. De dienst vindt plaats in Frankrijk. De Franse btw-wetgeving moet worden onderzocht om de specifieke btw-verplichtingen te kennen.

    → Op zijn factuur vermeldt de Belgische muzikant “vrijstelling van Belgische btw op basis van artikel 21bis § 2, 5° WBTW, Franse btw van toepassing”. De Belgische kunstenaar moet zich registreren in Frankrijk als btw-plichtige. Hij kan zich ook laten vertegenwoordigen door een fiscaal vertegenwoordiger in Frankrijk.  

  3. Materieel werk aan roerende goederen

    Het gaat in dit geval om expertise en werkzaamheden mbt lichamelijke goederen, hieronder kan het volgende worden begrepen: maakloonwerk, onderhoud, reiniging) 

    Bijvoorbeeld: een schilderij van een Franse particulier wordt hersteld door een Belgische restaurateur in Frankrijk. De dienst vindt plaats in Frankrijk.  

    → Op de factuur vermeldt de Belgische restaurateur “vrijstelling van Belgische btw op basis van artikel 21 bis § 2,6°, c) WBTW of artikel 54b)  BTW-Richtlijn, Franse btw van toepassing". De Belgische restaurateur moet zich registreren in Frankrijk als btw-plichtige. Hij kan zich ook laten vertegenwoordigen door een fiscaal vertegenwoordiger in Frankrijk.  

  4. Tussenpersonen (zoals boekingskantoren, managers)

    De diensten van tussenpersonen die hun tussenkomst verlenen bij diensten voor niet-btw-plichtige (zoals muziekoptredens) in de Europese Gemeenschap, vinden plaats waar de hoofdhandeling plaats vindt. De regel is enkel van toepassing op tussenpersonen die bemiddelen (agenten of makelaars) of optreden als lasthebber (artikel 21bis § 2, 12° WBTWartikel 46 BTW-Richtlijn). Bij optredens bijvoorbeeld is dat het land van optreden.  

    Als de dienst gebeurt voor een btw-plichtige, zijn de gewone regels van dienstverlening van toepassing. Volgens de algemene regel is btw verschuldigd in het land waar de ontvanger is gevestigd.  

    Bijvoorbeeld: een Belgisch boekingskantoor treedt op als lasthebber. Het kantoor regelt voor een Franse artiest een optreden in Nederland. Op de factuur van de Franse artiest aan het Belgische boekingskantoor is Belgische btw van toepassing (plaats waar ontvanger is gevestigd).

    → De Franse artiest vermeldt op zijn factuur “vrijstelling van Franse btw op basis van artikel 44 BTW-Richtlijn, Belgische btw van toepassing" (als je de vrijstelling wil, moet de Franse artiest op zijn factuur vermelden: vrijstelling van Belgische btw op basis van artikel 44 § 2, 8° WBTW).

    → Op de factuur van het Belgische boekingskantoor aan de Nederlandse btw-plichtige opdrachtgever, is Nederlandse btw van toepassing (plaats waar ontvanger is gevestigd).

    → Het Belgische boekingskantoor vermeldt op zijn factuur “vrijstelling van Belgische btw op basis van artikel 44 BTW-Richtlijn. Nederlandse btw te voldoen door medecontractant”. De Nederlandse organisator voldoet de btw.  

 

Let op

Die uitzonderingsregel van artikel 21bis § 2, 12° WBTW of artikel 46 BTW-Richtlijn is niet van toepassing op commissionairs. Als de tussenpersoon optreedt als commissionair is er telkens sprake van een dienst en moet elke dienst apart worden bekeken om te zien welke btw van toepassing is.  

Bijvoorbeeld: een Belgisch boekingskantoor treedt op als commissionair. Het kantoor regelt voor een Franse artiest een optreden in Nederland.

→ Op de factuur van de Franse artiest aan het Belgische boekingskantoor is de Belgische btw van toepassing (plaats waar ontvanger is gevestigd). De Franse artiest vermeldt op zijn factuur “vrijstelling van Franse btw op basis van artikel 44 BTW-Richtlijn, Belgische btw van toepassing” (als je de vrijstelling wil, moet de Franse artiest op zijn factuur vermelden: vrijstelling van Belgische btw op basis van artikel 44 § 2, 8° WBTW).

→ Op de factuur van het Belgische boekingskantoor aan de Nederlandse niet-btw-plichtige opdrachtgever, is Belgische btw van toepassing (plaats waar dienstverrichter is gevestigd). Het Belgische boekingskantoor vermeldt op zijn factuur “Belgische btw van toepassing op basis van artikel 45 BTW-Richtlijn”.

→ Stel dat de Nederlandse opdrachtgever btw-plichtig is, dan is Nederlandse btw van toepassing (plaats waar ontvanger is gevestigd). Het Belgische boekingskantoor vermeldt op zijn factuur “vrijstelling van Belgische btw op basis van artikel 44 BTW-Richtlijn. Nederlandse btw te voldoen door medecontractant”.  

Meer info

1