De (EU-)grens over met kunstvoorwerpen of materiaal

België behoort samen met een aantal andere EU-landen tot hetzelfde douanegebied. Neem je voor een optreden materiaal mee of verkoop je een kunstwerk binnen het douanegebied, dan kan dit zonder problemen. Je betaalt op verkochte goederen binnen de EU geen douanerechten.  

Neem je het materiaal of de kunstvoorwerpen mee naar een land dat niet tot het douanegebied van de EU behoort, dan passeer je een douanepost en vervul je waar nodig de juiste formaliteiten. Afhankelijk of de EU een handelsakkoord heeft met het niet-Europese-land betaal je al dan niet invoertarieven. 

In onze brochure ‘handel in cultuurgoederen met het Verenigd Koninkrijk’ kan je aan de hand van 13 vragen een overzicht vinden van de douaneformaliteiten bij het overbrengen van cultuurgoederen (zoals kunstwerken, instrumenten of materialen) naar het VK. De info in deze brochure kan je ook toepassen bij je oversteek naar andere landen buiten de EU: 

De brochure is ook vertaald naar het Engels, zo kunnen je Engelstalige collega's deze ook doornemen:

Bij de beweging van goederen over de grens hanteert de douane specifieke begrippen. De douane maakt een onderscheid tussen: 

• Definitieve invoer 

• Definitieve uitvoer 

• Tijdelijke invoer 

• Tijdelijke uitvoer 

Koop je kunstwerken aan uit een derdeland (zoals Mexico, Japan of Senegal), dan is dit vanuit Belgisch perspectief een definitieve invoer. Vanuit het perspectief van het derdeland heb je dan een definitieve uitvoer. Een derdeland is een land dat niet behoort tot het douanegebied van de EU. 

Aan de andere kant heb je vanuit Belgisch perspectief een definitieve uitvoer bij de verkoop van kunstwerken aan een derdeland (zoals Brazilië, Iran of Nieuw-Zeeland). Vanuit het perspectief van het derdeland heb je een definitieve invoer. 

Bij culturele activiteiten zoals een voorstelling of optreden, neem je goederen mee (zoals instrumenten of materiaal) die je na de voorstelling terug naar België wil meenemen. Je hebt niet de bedoeling om deze goederen te verkopen in het derdeland. Je volgt in dat geval de procedure van tijdelijke uitvoer en tijdelijke invoer, zoals het gebruik van een ATA-carnet. 

Vanuit Belgisch perspectief gaat een invoer over een aankoop van goederen buiten de EU. 

Bij een invoer van goederen heb je verschillende aangiftes en formaliteiten die de koper en/of verkoper vervullen. 

Om te bepalen wie de douaneverplichtingen vervult, kijk je naar de Incoterms. Incoterms zijn clausules in een overeenkomst tussen een koper en een verkoper die bepalen wie welke formaliteiten vervult. Je kiest samen met de andere contractpartij (bv. de verkoper) welke formule gewenst is en neemt dit zo op in de overeenkomst. In de Incoterms maak je afspraken over de douaneformaliteiten, het transport en de verzekering van de goederen.maak je afspraken over de douaneformaliteiten, het transport en de verzekering van de goederen. 

1. Bij een invoer van goederen doet de vervoerder of verkoper een summiere aangifte (Entry Summary Declaration) bij het binnenbrengen van de goederen bij de douanepost. Kijk steeds na in de Incoterms of dit een verplichting is voor de buitenlandse verkoper.  

2. Als koper ben je een marktdeelnemer en heb je een EORI-nummer (Economic Operator Registration and Identification) nodig. Dit is een identificatienummer bij de douane.  

3. Aangekomen bij de douane vallen de goederen onder een tijdelijke opslag en doet de douane een risicoanalyse. De goederen worden gecontroleerd of ze gevaarlijk zijn voor mens, milieu, dier of samenleving. 

4. Na de controle neemt de douane een beslissing om de goederen in het economisch verkeer te laten of onder een bijzondere regeling te plaatsen.  

Via Acces2Markets kan je een stappenplan met meer info terugvinden over een invoer. Kijk steeds na of je op de goederen invoertarieven moet betalen of ze vrijgesteld zijn hiervan. 

Bij de invoer van goederen buiten de EU, ben je als invoerder btw verschuldigd. 

Voor het vervullen van de nodige aangiftes doe je best beroep op een douanevertegenwoordiger. 

Vanuit Belgisch perspectief gaat een uitvoer over een verkoop van goederen naar een land buiten de EU. 

Bij een uitvoer van goederen vanuit België heb je verschillende aangiftes en formaliteiten die de koper en/of verkoper vervullen.  

Om te bepalen wie de douaneverplichtingen vervult, kijk je naar de Incoterms. Incoterms zijn clausules in een overeenkomst tussen een koper en een verkoper die bepalen wie welke formaliteiten vervult. Je kiest samen met de andere contractpartij (bv. de koper) welke formule gewenst is en neemt dit zo op in de overeenkomst. In de Incoterms maak je afspraken over de douaneformaliteiten, het transport en de verzekering van de goederen. 

Voor de uitvoer van goederen buiten de EU, heb je als verkoper douaneverplichtingen.  

1. Als je goederen uit de EU wilt exporteren, vraag je een EORI-nummer (Economic Operator Registration and Identification) aan. Dit is een identificatienummer bij de Belgische douane. Je kan dit online aanvragen via de FOD Financiën. 

2. Je doet een aangifte via het online aangiftesysteem van de douane: Paperless Douane en Accijnzen (PLDA). Voor het vervullen van de nodige aangiftes doe je best beroep op een douanevertegenwoordiger. 

3. De goederen worden aangegeven bij het douanekantoor voor uitvoer (aan een laad-of losplaats). De goederen zullen net zoals bij een invoer onderworpen worden aan een risicoanalyse. 

4. Na deze controle worden de goederen naar het kantoor van uitgang gebracht. Dit kantoor zal de goederen van het grondgebied van de EU verwijderen en zal je hiervan op de hoogte brengen. 

Via Acces2Markets kan je een stappenplan met meer info terugvinden over een uitvoer. 

Meer info over de uitvoer van goederen kan je ook in onze brochure vinden van pagina 9 tot 13.  

Voor goederen die je uitvoert, reken je geen btw aan. Je dient wel het bewijs te leveren dat de goederen het grondgebied van de Unie verlaten hebben. Dit doe je via een Exemplaar 3. Het Exemplaar 3 is een onderdeel van het Enig document (= officiële model van de douane dat gebruikt wordt bij een uitvoer). Dit document wordt automatisch aangemaakt door de douane en gebeurt elektronisch. 

De invoerverplichtingen vallen meestal ten laste van de buitenlandse koper. Kijk dit na in de Incoterms). Indien je als verkoper de goederen ook in het buitenland zelf op de markt wil brengen, ga je na wat je verplichtingen zijn en waar je je kan registreren voor btw-doeleinden. 

Als je op regelmatige basis goederen exporteert buiten de Unie, kan je een registratie aanvragen als Authorised Economic Operator. Op basis van deze registratie worden de goederen van je onderneming aan een minder strenge controle onderworpen. Je bent dan een betrouwbare partner voor de douane. 

Naast definitieve invoer- en uitvoerverplichtingen heb je ook een mogelijkheid om gebruik te maken van een specifieke vergunning die je toelaat om je goederen tijdelijk over de grens mee te nemen zonder definitieve import- / exportregels. Het ATA-carnet staat voor een tijdelijke invoer en uitvoer van goederen. Lees hier meer over in onze FAQ.

Als je tijdelijk goederen meeneemt van of naar de EU, kan je via een ATA-carnet werken. Dit internationaal document wordt erkend in 78 landen waaronder het VK en België, en laat toe dat goederen tijdelijk uitgevoerd worden.

De goederen die je tijdelijk met zo’n carnet kan uitvoeren zijn wel beperkt.

Het ATA-carnet is 1 jaar geldig vanaf de uitgiftedatum en kan je gebruiken voor manifestaties in andere landen die dit document erkennen. Je kan het carnet meerdere malen gebruiken. De aanvraag doe je online via e-ata.eu (duurtijd aanvraag: 2 à 3 werkdagen) en heeft een vaste prijs van € 229,5 (+ € 150 waarborg + toeslag niet-lid €45) +  toeslag in functie van de goederenwaarde:

Variabele prijs in functie van waarde van het carnet :

• Waarde materiaal lager dan 25.000,00 EUR                    suppl. 0,839%
• Waarde materiaal van 25.000,00 tot 74.999,99 EUR       suppl. 0,655%
• Waarde materiaal van 75.000,00 tot 249.999,99 EUR     suppl. 0,419%
• Waarde materiaal gelijk of hoger dan 250.000,00 EUR    suppl. 0,276%

Via vi.be kan je handige info vinden over het gebruik van het carnet. Op de website van de Federatie van Belgische Kamers van Koophandel staat een FAQ gepubliceerd, met prints van hoe een ATA-carnet eruit ziet en wat je als gebruiker invult.

Als je toch goederen verkoopt (bijv. een band verkoopt bij haar optreden wat platen en t-shirts), dan dien je een invoeraangifte in. Bij de grensovergang meldt je dit samen met het ATA-carnet. De douane zal ook een uitvoeraangifte opmaken.

Cites 

Neem je bij optredens buiten de EU instrumenten van bedreigde dier- of plantensoorten mee? Dan heb je mogelijks een CITES-certificaat nodig. 

CITES staat voor Convention on International Travel in Endangered Species of Wild Fauna and Flora. Dit internationaal verdrag tussen overheden regelt de handel in bedreigde dier- en plantsoorten. 

Ook de culturele sector kan jer hiermee in aanraking komen. Sommige muziekinstrumenten bevatten grondstoffen van een bedreigde diersoort (bv. violen, drums, gitaren, bepaalde houtblazers...).  

Als je internationaal gaat touren met deze instrumenten heb je nood aan een muziekinstrumentencertificaat dat je verkrijgt bij de CITES-authority (in België is dat de federale dienst voor leefmilieu). Je hebt twee soorten certificaten: 

• MIC voor individuele musici 

• TEC voor groepen en ensembles 

De maker van de muziekinstrumenten kan je helpen met de nodige info over het instrument om het certificaat te bekomen. 

Waarom heb je dit nodig? Via dit certificaat toon je aan dat je niet handelt in een bedreigde plant- of diersoort maar dat je de instrumenten enkel meeneemt voor de optredens in het buitenland. 

Pearle werkte, in samenwerking met FIM, een tool uit met een stappenplan om een CITES-certificaat te bekomen en ontwikkelde ook een gids voor muzikanten en gezelschappen die internationaal touren met instrumenten. 

Uitvoervergunning 

Voor bepaalde cultuurgoederen heb je een uitvoervergunning nodig om ze van het EU-grondgebied te verplaatsen. Dit is het geval bij: 

• Schilderijen die minstens 150.000 euro waard zijn, 

• Meubelen van meer dan 50 jaar oud,  

• Boeken die meer dan 100 jaar oud zijn en meer dan 50.000 euro waard zijn, 

• Gedrukte geografische kaarten die meer dan 200 jaar oud zijn en meer dan 15.000 euro waard zijn, 

• Fotoafdrukken die meer dan 15.000 euro waard zijn 

• ... 

Voor een overzicht van deze cultuurgoederen raadpleeg je de bijlage van Verordening (EG) nr. 116/2009. 

Terugkerende goederen

Aan de douane kan je ook een specifiek document (T2L document) vragen waarmee je het bewijs levert dat de goederen Europese eigendom zijn. Je vraagt dit aan op het moment dat de goederen het grondgebied van de EU verlaten. Op die manier vermijd je aan de grens invoerrechten te betalen als je die Belgische goederen terug naar België brengt. Het bewijs van eigendom lever je dan met een T2L-attest (= herkomstdocument).

Andere douanevergunningen 

Als je regelmatig handel drijft en langs de douane passeert kan je beroep op een aantal specifieke vergunningen die je toelaten om eenvoudiger langs de grens te passeren. 

Bij het verrichten van diensten in het buitenland met andere landen binnen de Europese Unie, hou je voor btw-doeleinden bij aan welke btw-plichtige klanten je deze diensten levert. Dit is een opgave van intracommunautaire handelingen. 

Om de gegevens van je klanten te controleren kan je beroep doen op het Europese VIES-systeem. In dit systeem kan je de gegevens van je klant opzoeken en deze in het geval van een controle door de belastinginspectie aanleveren.

• Om je te helpen bij je douaneverplichtingen kan je beroep doen op een erkende douanevertegenwoordiger. 
• De Europese Commissie ontwierp een portaal Acces2Markets waar je informatie, documenten en tools kan terugvinden rond de douaneverplichtingen.