Bij veelvuldige tijdelijke import/export binnen/buiten de EU vraag je best een ATA-carnet aan. 

ATA-carnet: hoe verkrijgen?

Een aanvraag doe je via de online applicatie  bij de Kamer van Koophandel (VoKa) naar keuze .

Het carnet is 1 jaar geldig en vereenvoudigt het in- en uitklaren van materiaal buiten de EU in landen die het ATA-verdrag hebben ondertekend.  ATA  is een internationaal verdrag tussen landen, waardoor je zonder betaling van waarborg en verdere administratie, goederen onder jouw beheer, vooraf aangegeven in een carnet, meerdere malen tijdelijk kunt uitvoeren en zonder betaling van waarborg in het land van tijdelijk verblijf terug kan invoeren.

Je kan via een gevolmachtigde vervoerder kunstwerken en materiaal opsturen voor gebruik of een tentoonstelling. De toepassing is evenwel beperkt.  

Nota: de bovenvermelde applicatie is ook bruikbaar voor het aanvragen van een CPD China Taiwan Carnet. 

Een ATA-carnet aanvragen, is een aanrader voor muziekgroepen of toneelgroepen die op tournee gaan omdat zij zich veel verplaatsen in een korte tijdspanne. In tentoonstellingsmiddens wordt vooral gebruik gemaakt van een ATA-carnet in geval van een reizende tentoonstelling. 

De betrokken Kamer van Koophandel is dan de borgstaande organisatie, waardoor er geen betaling van waarborg wordt gevraagd aan de tijdelijke invoerder. Het gaat hier om de regionale Vlaamse Kamers van Koophandel die plaatselijke entiteiten zijn en gegroepeerd onder het VOKA (www.voka.be) of   BECI – Kamer van Koophandel Brussel - Louizalaan 500, 1050 Brussel, (ata@beci.be) en niet om de internationale kamers van koophandel die de handel tussen twee landen behartigen. 

Opgelet: teruggave na vervaldatum

Een ATA-carnet is 1 jaar geldig. Na het verstrijken van de geldigheidsdatum overhandig je het carnet opnieuw bij de Kamer van Koophandel. Zorg ervoor dat je het carnet correct gebruikt en invult. De Kamer kan immers nagaan welke goederen je over de grens hebt meegenomen. Als je bij een terugkeer van of beweging naar het buitenland het carnet niet correct hebt ingevuld, kan dit problemen geven. De douane kan van oordeel zijn dat je de goederen in het buitenland verkocht/ingekocht hebt.

Waarvoor kan je het carnet gebruiken?

De toepassingsmogelijkheden zijn beperkt tot materiaal voor beurzen en tentoonstellingen, handelsmonsters en beroepsmateriaal. Niet alle landen staan de volle toepassing toe.

Voor culturele manifestaties kan je het carnet gebruiken voor:

  • Beroepsuitrusting (bijvoorbeeld: instrumenten, filmmateriaal);
  • Goederen om in een tentoonstelling, beurs, bijeenkomst of dergelijk evenement te tonen of gebruiken;
  • Kunstvoorwerpen die voor een tentoonstelling, met het oog op de verkoop, worden ingevoerd;
  • Films, magneetbanden en gemagnetiseerde films die van een geluidsspoor worden voorzien, mits zij niet bestemd zijn om tegen betaling aan het publiek te worden getoond;
  • Positieve cinematografische films, afgedrukt en ontwikkeld, voor vertoning voorafgaand aan commercieel gebruik.

Tijdelijke uitvoer/uitvoer onder ATA

Het grote verschil met gewone tijdelijke uitvoer is dat de houder van het carnet aansprakelijk is en blijft voor de wederuitvoer en uiteindelijke wederinvoer in België binnen de toegelaten periode. In het klassieke geval is de tijdelijke invoerder gevestigd buiten de EU, de aansprakelijke voor de wederuitvoer. De verplichting tot wederuitvoer berust op hem. 

De normale tijdelijke uitvoer/invoer heeft ook geen beperking qua toepassingsmogelijkheden. Het omvormen naar een definitieve invoer op de bestemming is in principe altijd mogelijk. Bij een ATA-carnet is dat een onregelmatige aanzuivering, die in sommige landen (zoals Zwitserland) te vermijden is. 

Q&A ATA-carnet

1. Wie kan een ATA-carnet aanvragen? 

Dat kan door: 

  • private personen (fysieke personen, mensen van vlees en bloed); 
  • rechtspersonen (vzw’s, stichtingen, bv’s, cv’s, enzovoort). 

In het geval van een hoge goederenwaarde is de kans groter bij een private persoon dat de kredietverzekeraar van de Belgische Borgstaande Organisatie (Kamer van Koophandel) niet akkoord gaat om zich garant te stellen. 

2. Welke rol speelt de waarde van de goederen om een ATA-carnet toe te kennen? 

Hoe hoger de waarde van de goederen, hoe groter het risico dat de Belgische Borgstaande Organisatie moet dekken. Dat vertaalt zich in een hogere prijs. Als de waarde te hoog is bevonden na het solvabiliteitsonderzoek van de verzekeraar, kan het carnet worden geweigerd. 

3. Wat is de kostprijs van een ATA-carnet? 

Een deel van de prijs is vast en een deel wordt berekend in functie van de goederenwaarde. 

4. Welke landen staan het gebruik van een ATA-carnet toe? 

Ontdek de ATA-landenlijst. 

5. Waarvoor  is het gebruik van het ATA-carnet toegestaan? 

Het gebruik van het  ATA-carnet is beperkt tot de volgende toepassingen: 

  1. Beroepsmateriaal 
  2. Beurzen, tentoonstellingen en gelijkaardige evenementen 
  3. Handelsmonsters (bijv. ter promotie van een nieuw product)

Een klassiek voorbeeld van beroepsmateriaal is camera- en geluidsmateriaal om een reportage of filmopname te maken. Beroepsmateriaal moet door de houder van het carnet zelf gebruikt worden, tenzij bij erkende coproducties. In geval van verhuur is geen ATA-carnet toegelaten. Ook muziekinstrumenten en bijhorend materiaal worden meestal als beroepsmateriaal beschouwd.  

6. Staan alle deelnemende landen deze toepassingen toe? 

De meeste landen aanvaarden de 3 toepassingen. De belangrijkste uitzonderingen zijn China en India. Die landen staan geen ATA-carnet toe voor beroepsmateriaal. Ontdek de ATA-landenlijst. 

7. Wat is de verantwoordelijkheid van de houder van een ATA-carnet? 

De houder is verantwoordelijk om het carnet bij elke grensovergang correct in te vullen en voor te leggen aan de douane. De goederen moeten wederuitgevoerd worden binnen de termijn die de douane bepaalt bij de invoer. Die termijn bedraagt maximaal 3 maanden voor een beurs en tot 6 maanden voor beroepsmateriaal. 
Indien de drager het carnet niet correct gebruikt en niet kan aantonen dat de goederen tijdig uitgevoerd werden, kunnen de invoerrechten en taksen ingevorderd worden met daarbovenop een boete van maximaal 10% van het bedrag van de invoerrechten en taksen. 

8. Heb je een verschil in gebruik van het carnet als bijvoorbeeld een kunstwerk naar het buitenland gaat voor een bruikleenovereenkomst of als het goederen betreft die in het buitenland in het feitelijk bezit blijven van de houder van het carnet (bijvoorbeeld zoals bij een beurs)? 

Beroepsmateriaal moet in principe door de houder van het carnet zelf worden gebruikt of onder diens persoonlijk toezicht. Het is bijvoorbeeld geen probleem om filmopnames te doen in het buitenland waarbij een deel van de crew uit inwoners van dat land zou bestaan. In het geval van een officieel erkende coproductie is zelfs toezicht niet meer noodzakelijk. Cinematografisch materiaal mag evenwel niet worden verhuurd. 

Voor kunstwerken is het altijd de moeite om te checken bij de douane van het betrokken land of er geen vrijstelling bestaat. Dan is een ATA-carnet niet nodig. 

De contactgegevens van de meeste douaneadministraties kun je terugvinden op de website van de Wereld Douane Organisatie: www.wcoomd.org.  

9. Wat is de procedure om een carnet te verkrijgen? 

De Kamer van Koophandel stelt een aanvraagformulier ter beschikking dat je als aanvrager invult. Op de achterkant of in een bijgevoegde lijst geef je de nodige details over de goederen die je tijdelijk uitvoert (waarde, hoeveelheid, enzovoort). De waarde is de herverkoopwaarde, niet de aankoopwaarde. Geef alles in wat je ooit met een ATA-carnet wenst te vervoeren. Als de lijst onvolledig is, loop je het risico dat je in de toekomst een nieuwe aanvraag oploopt.
Als de kredietverzekeraar akkoord gaat om het carnet te dekken, kan het carnet onmiddellijk worden afgeleverd. In het beste geval kan dat de dag na de aanvraag. Heeft de kredietverzekeraar niet voldoende informatie over jouw financiële situatie? Dan kan het enkele dagen duren.  

10. Wat is de handelingsprocedure om een carnet te gebruiken bij de tijdelijke export/import? 

  1. Laat het carnet valideren door de douane van de regio waar je bent gevestigd. Die validatie gebeurt op vertoon van de kunstwerken. Meestal wordt een foto van de kunstwerken opgevraagd bij iedere aanbieding aan de douane. 
  2. Laat het carnet afstempelen telkens als je een douanezone (EU of niet EU-land) verlaat én binnenkomt. 
  3. Je hebt 4 bewegingen:
    • uitvoer uit België
    • invoer in het buitenland
    • wederuitvoer in het buitenland
    • wederinvoer in België
  4. Let op dat de gebruikte grensovergang een douanedienst of kantoor heeft dat bevoegd is voor het behandelen van een ATA-carnet (ga ook op voorhand de openingsuren na)

Opmerking: bij problemen kun je altijd de wederinvoer laten vaststellen door je plaatselijk douanekantoor (van de validatie van het carnet) en een attest van aanwezigheid laten opmaken.  

11. Is het carnet geldig voor opeenvolgende uitvoeren en invoeren binnen de geldigheidstermijn? 

Je kunt binnen de geldigheidstermijn verschillende keren de goederen uitvoeren, doorvoeren en wederinvoeren. Het meervoudig gebruik meld je wel bij de aanvraag. Zorg bij een aanvraag dus voor een volledige opsomming van de goederen die je wenst mee te nemen.

12. Wat met het gebruik van de maximale termijn voor tijdelijke invoer in Europa van een kunstwerk die 2 jaar bedraagt, terwijl een carnet max. 1 jaar geldig is? 

In dat geval kan de Europese (Belgische) douane een verlenging toestaan van de termijn, mits de uitgifte van een aanvullend carnet door de houder. 

13. Het is al verschillende malen gebeurd dat de plaatselijke VOKA-afdeling voor de uitgifte van een ATA-carnet de waardebepaling van het kunstwerk door een expert eist. In veel gevallen was dat een onoverkomelijke hinderpaal voor de kunstenaar. Wat kun je doen? 

Er werd formeel een standpunt gevraagd aan de Belgische Federatie van de Kamers van Koophandel, het overkoepelende orgaan van alle VOKA’s. De Federatie verklaarde dat die vereiste principieel uit den boze is. Zij stelde op 8 december 2008: 

Wij hebben géén probleem om de verzekerde waarde/waarde pro-formafactuur als waarde voor het carnet te aanvaarden. 
Enige "klassieke" opmerking: indien goederen manifest te laag gewaardeerd zouden zijn, is het steeds mogelijk dat de buitenlandse douane het carnet weigert”

Bij mogelijke problemen mag je dus gerust verwijzen naar bovenstaande stellingname. 

14.Is een carnet mogelijk voor goederen bestemd voor een beurs of tentoonstelling in de Verenigde Staten? 

In principe niet volgens de  ATA-landenlijst, maar tot nu toe aanvaardt de douane van de Verenigde Staten die goederen wel als ze worden aangeduid als ‘beroepsmateriaal’ of ‘handelsmonsters’.  

15. Kunnen bepaalde goederen worden meegenomen naar een beurs zelfs als ze niet meer terugkomen (brochures, drank, staaltjes, enzovoort)? 

Ja, dat is mogelijk als na de goederenbeschrijving de volgende vermelding volgt: ‘commercial samples – no commercial value’. 
Opgelet: de douane kan weigeren, als zij vinden dat de waarde te hoog is. 

16. Wat als de goederen ter plaatse worden verkocht? 

  1. Je vraagt een kwijting  aan de douane aan wie je de taksen betaalt. 
  2. Je legt die kwijting bij wederuitvoer voor aan de douane zodat die onder de rubriek ‘remarques’ de nodige opmerkingen kan maken. 
  3. Samen met het carnet bezorg je een kopie van die kwijting aan de Kamer van Koophandel. 

In regel heb je bij beurzen te weinig tijd om zulke kwijting te bekomen. Voor Zwitserland is het aan te raden de goederen terug mee te nemen en dan eventueel te leveren aan de EU-koper of uit te voeren naar de Zwitserse of andere niet-Europese koper. 
Opgelet: dat is en blijft een onregelmatige aanzuivering van het carnet. 

17. Mag de goederenlijst van het carnet worden gewijzigd? 

  • Vóór de validatie van het carnet door de douane moet de Kamer de wijzigingen goedkeuren (stempel: ‘correction approved’) op elk blad van het carnet. 
  • Als de waarde wijzigt, moet de Kamer nagaan of het carnet nog altijd gedekt is door de herverzekeraar. Anders is er een nieuwe aanvraag nodig. Een verhoging van de waarde deel je onmiddellijk mee aan de Federatie (berekening van de premie). 
  • Na de validatie is geen wijziging meer mogelijk. 

18. Wat als één transportmiddel (vrachtwagen/vliegtuig) goederen van verschillende bedrijven bevat? 

Dan heb je 2 mogelijkheden: 

  • één carnet op de naam van de vervoerder (eenvoudigste manier); 
  • verschillende carnets op naam van de verschillende eigenaars 

Als je eigen vervoer gebruikt en bijvoorbeeld voor dezelfde beurs/tentoonstelling ook werken/materiaal vervoert van andere tentoonstellers/deelnemers, is het aangewezen dat ieder zijn ATA-carnet laat uitgeven om niet het risico te lopen verantwoordelijk te worden gesteld voor overtredingen begaan door een ander. 

19. Moet de aanvrager ook eigenaar zijn van de goederen? 

Neen. Zelfs indien de herverzekeraar de aanvraag van de eigenaar weigert, kan ook de gebruiker of de vervoerder een nieuwe aanvraag indienen. 
Opgelet met beroepsmateriaal: de goederen moeten in principe eigendom zijn van een persoon die buiten het land van bestemming woont. 

20. Hoe het carnet opstellen als de goederenlijst meerdere bladzijden telt? 

Bij de aanvraag kun je het best de lijst aan de aanvraag vastnieten. 
Bij het carnet wordt de volledige lijst aan het carnet ‘verzegeld’. De ‘algemene goederenlijst’ op de rugzijde van de stroken vermeldt de volgende gegevens: 

  • ‘goods as described in enclosed list’; 
  • volgnummers van de goederen (bijvoorbeeld ‘1 tot 25’); 
  • totaal aantal stuks; 
  • totale waarde van de goederen. 

21. Heb ik een pro-formafactuur nodig? 

Je hebt geen pro-formafactuur nodig bij het gebruik van een ATA-carnet. Het ATA-carnet omvat de beschrijving van de goederen. Uiteraard heb je voor kunstwerken wel foto’s beschikbaar. 

1