Uittreksel strafregister

In de strijd tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag neemt de Vlaamse overheid maatregelen. Uit onderzoek blijkt dat leiders of coaches vaak plegers zijn ten aanzien van minderjarigen. In hun gezags- of vertrouwenspositie staat de minderjarige vaak in een extra kwetsbare positie. Met ernstige psychologische gevolgen voor de minderjarige tot gevolg. Als organisatie krijg je nu een belangrijk instrument in handen voor je preventiebeleid.

Om contact tussen kinderen en veroordeelde personen (voor misbruik van kinderen) te vermijden keurde de Vlaamse regering een nieuw decreet goed. Het decreet richt zich naar organisaties met activiteiten rond onder meer animatie en de begeleiding van minderjarigen en is van toepassing sinds 1 februari 2023.

In de culturele sector gaat het oa. om (kunst)organisaties die dans-, teken-, muziek-, toneel- of theaterles, animatie of workshops aanbieden aan minderjarigen of voorstellingen maken met minderjarigen. Organisaties die culturele voorstellingen geven aan een minderjarig publiek (zonder de begeleiding van minderjarigen) vallen er buiten.

Het decreet is niet van toepassing op losse samenwerkingsverbanden of feitelijke verenigingen zonder expliciet bestuur (denk aan een leesclub of kaartenclub).

Het decreet is van toepassing op organisaties die een activiteit aanbieden die valt onder opvoeding, psycho-medisch-sociale begeleiding, hulpverlening aan de jeugd, kinderbescherming, animatie of de begeleiding van minderjarigen zoals vermeld in artikel 596, tweede lid van het Wetboek van Strafvordering.

Zowel organisaties met zetel in het Vlaamse gewest als Brusselse organisaties binnen de Vlaamse gemeenschap vragen het uittreksel op.

Bij een aanstelling van een begeleider controleert de organisatie het goed en zedelijk gedrag in de omgang met minderjarigen.

Je vraagt een uittreksel uit het strafregister op aan elke meerderjarige die via rechtstreeks contact een activiteit begeleidt met een of meer minderjarigen. Ook online contact valt onder rechtstreeks contact.

Niet enkel werknemers (vast of via interim), maar ook verenigingswerkers, stagiairs, studenten, zelfstandigen of vrijwilligers die op structurele basis actief zijn binnen de organisatie. De éénmalige dienstverlening valt er buiten, denk aan de animatie van een clown op een opendeurdag. In het jeugdwerk vallen de vrijwilligers buiten de regeling.

De organisatie vult een typeformulier in dat je kan terugvinden op de website van de FOD Justitie en overhandigt dit aan de begeleider. Met dit formulier vraagt de begeleider het uittreksel op zijn beurt aan bij de gemeente van inschrijving.

Het uittreksel is opgesteld volgens model 596.2. Je waakt erover dat het uittreksel maximaal 1 maand oud is. 

De werkgever of leidinggevende van de organisatie (bv. een directeur of bestuurder bij een vzw) is verantwoordelijk voor de controle. Je vraagt het uittreksel enkel op als een persoon de activiteit effectief begeleidt. Bij sollicitaties vraag je nog geen uittreksel op.

De organisatie gaat na:

• of er een veroordeling is voor feiten ten aanzien van minderjarigen (bv. niet het geval bij fraude),
• het tijdsverloop sinds de veroordeling (bv. een jeugdfout),
• contextuele gegevens (bv. druggebruik is niet relevant voor een beoordeling rond grensoverschrijdend gedrag), en
• andere elementen die relevant zijn.

Bij een effectieve veroordeling in het verleden (bv. voyeurisme, verkrachting, grooming, bezit kinderpornografie …) legt een rechter vaak bijkomende straffen op. Een verbod om deel uit te maken van een organisatie gericht op minderjarigen beperkt het recidiverisico. In dat geval heb je geen beoordelingsmarge en mag je de begeleider niet aannemen.

Na een beoordeling van het onberispelijk gedrag en een beslissing tot aanstelling van de medewerker vernietig je als organisatie het uittreksel. De personen die de controle uitvoeren bewaren de nodige discretie.

Door het uittreksel op te vragen bij personen verwerk je persoonsgegevens en kom je in aanraking met GDPR. Houd hiermee rekening en bewaar het uittreksel niet langer dan noodzakelijk. Het uittreksel wordt na de controle dan ook vernietigd. In het draaiboek kan je meer info terugvinden waar je rekening mee houdt in het kader van de GDPR-regels. Zo ben je verplicht een lijst bij te houden van categorieën van personen of functies binnen de organisatie die toegang hebben tot die gegevens en neem je de verwerking op in de privacyverklaring van de organisatie.

Het Dep CJM publiceerde onlangs een draaiboek voor de culturele sector met meer info over het uittreksel.