In het kader van onze inspiratieweek over prijszetting, interviewde journalist Marijn Lems vijf cultuurwerkers over hoe ze hun prijs bepalen.
Rob Banken – jazzmuzikant (saxofoon en klarinet)
"Ik treed op met mijn eigen band en speel ook met enige regelmaat mee bij andere bands. De bands waarmee ik speel krijgen over het algemeen geen gestructureerde subsidie en zijn daarmee afhankelijk van de fees die ze van de zalen krijgen – sommige zalen bieden een eerlijke prijs, andere niet. We spreken daar als muziekprofessionals onderling vaak over, maar het is moeilijk om nee te zeggen tegen opdrachten omdat je als jazzmuzikant in een kleine niche werkt, met een beperkt aantal zalen. De concurrentie is enorm, voor jouw band zijn er vijf andere, zeker als je aan het begin van je carrière staat. Beginnende groepen treden regelmatig voor 100 – 250 euro bruto op voor de hele band."
Tip van onze consulent
Indien mogelijk, ga ook met de zalen het gesprek aan over prijszetting. Opdrachtgevers hebben de verantwoordelijkheid om een eerlijke vergoeding te betalen. Hebben de zalen zelf niet genoeg financiële middelen? Bekijk dan samen wat ze wel kunnen bieden. Eventueel kunnen ze techniekers ter beschikking stellen, een residentieplek of repetitieruimte aanbieden. Lees hier meer over de opties.
"Voor je repetitietijd word je überhaupt niet betaald (tenzij je wordt gesubsidieerd), en de bandleider krijgt evenmin iets voor de uren die hij in het componeren steekt. Maar je moet wel steeds nieuwe muziek blijven maken, je wordt in ons circuit alleen geprogrammeerd als je een nieuwe plaat hebt uitgebracht. Er zijn wel projectsubsidies die je kan aanvragen om de creatie van een album te financieren, maar als je dat geluk niet hebt, zijn de kosten voor de studio, artwork en het persen van een album een flinke investering vooraf (al gauw rond de 10.000 euro) die je er met de verkoop niet uithaalt. Pas als je gaat touren verdien je die investering weer terug, soms maar net. Bovendien moet je geld afdragen aan je manager (tussen de 15 en 20%)."
© Nele Meulemans
"Ik heb totaal niet de indruk dat er gemiddeld genomen meer bewustzijn over fair practice in de jazzsector komt, hoewel je programmatoren hebt die een eerlijke fee willen voorzien en anderen die geen minimum hanteren. Ik geef zelf les in het deeltijds kunstonderwijs om het hoofd boven water te kunnen houden, ik kan niet overleven van alleen mijn kunstpraktijk."
Hoe verloopt de geldstroom van je opdrachtgever of klant naar jou?
"Ik werk via een uitzendbureau en laat me door hen verlonen. Dat betekent dat ik ongeveer 50% van mijn fees overhoud na aftrek van belasting, de fee van het uitzendbureau en sociale zekerheid."
Tip van onze consulent
Als je geen zelfstandige bent, dan is een uitzendbureau vaak de enige optie. Maar het kan interessant zijn om te bespreken of de opdrachtgever jou rechtstreeks in dienst kan nemen. Dat kan voor een beperkte periode (bv. 1 dag) en kan goedkoper uitkomen, omdat ze dan geen btw en commissie verschuldigd zijn aan het uitzendbureau.
Hoeveel tijd spendeer je gemiddeld per week aan je werkzaamheden?
"Ik zou zeggen dat ik nu gemiddeld 20 uur per week aan mijn kunstpraktijk besteed: gemiddeld twee optredens per week en de rest repetitietijd. Daarnaast geef ik 20 uur per week les op drie verschillende plekken."
Welke prijs vraag je voor je werk en hoe heb je die bepaald?
"Dat hangt af van het project. Als ik freelance optreed met andere bands, krijg ik gemiddeld 200 euro voor vier tot vijf uur repeteren en 350 euro voor een optreden waaraan ik zeven uur kwijt ben (inclusief soundcheck en andere voorbereiding). Dat komt dus neer op 50 euro bruto per uur, en daar houd ik netto 25 euro aan over. Maar daarbij zijn wel de reiskosten inbegrepen, en ook de tijd die je zelf moet repeteren om goed voorbereid op de gezamenlijke repetitie aan te komen – en dat kan soms ook tien uur kosten. En het is echt een gemiddelde: voor sommige optredens krijg ik maar 100 euro, voor andere 600."
Tip van onze consulent
Weet dat er meer mogelijkheden zijn. Zo zijn er ook voorbeelden uit de jazzsector die hun prijzen wel zelf bepalen. Jazzdelivery.be is bijvoorbeeld een collectief van jazzmuzikanten dat concerten op maat aanbiedt, zowel naar muziekstijl als wat de samenstelling van de groep betreft. Als klant stel je zo je eigen ‘JazzPack’ samen. Op hun site kan je hun prijzen raadplegen en hoeveel een extra instrument kost.
"Ik kan niet echt zeggen dat ik mijn eigen prijszetting ‘bepaal’, daarvoor ligt de macht te veel bij de zalen. Als ik met mijn eigen band speel, treden we tegenwoordig niet meer op voor 100 euro voor een concert, maar bij de andere bands heb ik niet echt een vast minimum. Wat ook meespeelt is dat je als muzikant bezig wilt blijven, en gevraagd wilt blijven worden."
Tip van onze consulent
Bij het aannemen van een opdracht moet je de 3 P’s in overweging nemen: Poen, Plezier en Publiciteit. Een opdracht moet minstens aan 2 P’s voldoen. Wees daarbij eerlijk voor jezelf, want jij steekt er je kostbare tijd en middelen in, en dat is veel waard.
Ontvang je ook auteursrechten of royalties voor je werk?
"Ja, maar omdat jazz zo niche is, is dat bijna verwaarloosbaar. Ik sta ingeschreven bij SABAM en via hen krijg ik voor mijn composities zo’n 600 euro bruto aan auteursrechten. Wat betreft royalties is het al helemaal treurig in deze tijden van streaming: mijn best beluisterde track op Spotify is 27.000 keer beluisterd, en daar heb ik in totaal 40 cent voor gekregen. We halen natuurlijk ook inkomsten uit cd- en plaatverkoop, maar dat is meestal maar net genoeg om uit de kosten te komen."
Regel je de financiële kant van je praktijk helemaal zelf of heb je daar hulp bij?
"Nee, ik heb daar geen hulp bij, ik regel alles zelf."
Ben je tevreden over je prijszetting? Hoe denk je dat die zich in de toekomst zou moeten ontwikkelen?
"Ik kan nu met de combinatie van mijn werk als docent en als kunstenaar net het hoofd boven water houden, maar met de energiecrisis wordt dat al lastiger: ik zou een lastenverhoging van 300 euro per maand niet kunnen betalen. Het muzikantenleven is voor mij onmogelijk vol te houden zonder mijn docentschap. Als ik alleen van het spelen zou moeten overleven, zou ik 750 euro per optreden moeten vragen, en dat is in de huidige sector echt zeer onrealistisch."
Overzicht: inkomsten en uitgaven
Onze consulent Justien schreef een aantal reflecties bij de interviews.